امام محمد باقر علیه‌السلام
2020/07/27محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام محمدِ باقر(ع) (۵۷-۱۱۴ق) و ملقب به باقر العلوم، امام پنجم شیعیان است که حدود ۱۹ سال امامت شیعیان را برعهده داشت. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید.
از امام باقر(ع)، روایات بسیاری در زمینه‌های فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن، اخلاق و آداب نقل شده است. همچنین در دوره امامت او، تدوین دیدگاههای شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام، تفسیر آغاز شد. طبق منابع تاریخی، امام باقر(ع) هنگام واقعه کربلا خردسال بوده و در این واقعه حضور داشته است.
امام باقر(ع) فرزند امام سجاد(ع) و فاطمه دختر امام حسن(ع) است.[۱] چون نسب او هم به امام حسن(ع) و هم به امام حسین(ع) می‌رسد، به او لقب هاشمیٌ بین هاشمیَین، علویٌ بین علویَین و فاطمیٌ بین فاطمیَین داده‌اند.[۲]
بر پایه حدیث لوح که جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده، پیامبر اسلام پیش از به دنیا آمدن امام باقر(ع) نام او را محمد و لقبش را باقر(شکافنده) قرار داده بود.[۳] او ملقب به «باقرالعلم»، «شاکر»، «هادی» و «امین» بود؛[۴] اما مشهورترین لقبش «باقر» (شکافنده) است.[نیازمند منبع] یعقوبی می‌نویسد: «بدان سبب باقر نامیده شد که علم را شکافت.»[۵] به گفته شیخ مفید امام باقر(ع) در علم، زهد و بزرگواری از همه برادرانش برتر، و قدر و منزلتش بیشتر بود و همه او را به عظمت می‌ستودند.[۶]
کنیه معروفش «ابوجعفر» است[۷] در منابع روایی بیشتر با عنوان ابوجعفر اول از وی یاد می‌شود[۸] تا با ابوجعفر ثانی (امام جواد(ع)) اشتباه نشود.[۹]
منبع:
۱٫مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۵.
۲٫مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۸.
۳٫قمی رازی، کفایه الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۴۴-۱۴۵.
۴٫ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۱۰.
۵٫یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۸۹.
۶٫مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵۷.
۷٫طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۶.
۸٫طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۹۷.
۹٫اربلی، کشف الغمه، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۸۵۷.
